Maty przeciwerozyjne: zalety, zastosowanie (Praktyczny przewodnik)

• 10.06.2024
• Odczyt za 8 minut

• GEOSIATKI PRZECIWEROZYJNE
• OCHRONA PRZED EROZJĄ

Chcesz ochronić skarpę przed erozją? Instalacja maty przeciwerozyjnej lub siatki jest w tym przypadku doskonałym rozwiązaniem. Więcej informacji na temat wzmocnienia powierzchni skarp za pomocą naturalnych materiałów znajdziesz w poniższym artykule.

Jak wykorzystać artykuł na maksimum: poniżej znajdziesz konkretne sposoby wzmocnienia terenu skarpy. Są one funkcjonalne, estetyczne i nie wymagają zaawansowanych procedur technicznych.

Tekst przewodnika został podzielony na dwie części:

• W pierwszej części tekstu omówimy, jakie naturalne produkty są odpowiednie do ochrony skarp.
• W drugiej części, rozpoczynającej się od nagłówka „Praktyczny przewodnik… “, znajdziesz konkretne sposoby ochrony skarpy. Wystarczy, że odpowiesz na cztery podstawowe pytania, a w krótkim czasie wybierzesz rozwiązanie do wzmocnienia skarpy na swojej posesji.

Kiedy i dlaczego warto rozważyć wzmocnienie skarpy?

Skarpę warto wzmocnić z wielu powodów. Oprócz walorów estetycznych istnieje bowiem ryzyko niebezpieczeństwa: jeśli na zboczu (lub pod nim) znajduje się dom, domek letniskowy lub droga dojazdowa, skarpa może osunięciu na posesję. Usuwanie takiej warstwy gleby oraz naprawa szkód wiąże się z dużymi kosztami.

Dlatego warto w porę wzmocnić skarpę by uniknąć nieprzyjemności. Oprócz budowy murku oporowego lub tarasów kaskadowych, układania pustaków oporowych lub innych kosztownych rozwiązań, które często wymagają nadzoru budowlanego lub oceny specjalisty, możesz wzmocnić mniej strome zbocza naturalnymi materiałami.

Siatki i maty przeciwerozyjne: ekologiczna i skuteczna ochrona gołych skarp (bez roślinnosci)

Maty kokosowe i jutowe stosuje się na zboczach, które w wyniku działalności budowlanej tymczasowo pozbawione są roślinności. Skarpy te, ze względu na swoje nachylenie oraz warunki glebowe i odpływowe, są podatne na erozję, dlatego wymagają natychmiastowej ochrony.

Zaletą tych produktów jest to, że wykonane są z całkowicie naturalnych materiałów (z kokosu lub z juty). Nie zawierają żadnych toksycznych, plastikowych ani zanieczyszczających substancji, które mogłyby szkodzić środowisku. Są to ekologicznie bardzo korzystne rozwiązania służące do czasowego wzmocnienia skarp, na co obecnie szczególnie zwraca się uwagę.

Gdzie wykorzystuje się maty przeciwerozyjne?

Przy zwiększonym odpływie powierzchniowym woda tworzy rynny erozyjne i zagłębienia w zboczu oraz niesie ze sobą grudki gleby, nasiona roślin, ale również niszczy młode rośliny.

Każde włókno maty przeciwerozyjnej działa jak bariera dla płynącej wody, która zmniejsza prędkość przepływającej wody (a tym samym jej siłę) i zatrzymuje przenoszone cząstki gleby, zapobiegając w ten sposób erozji.

Możliwości zastosowania tymczasowych mat przeciwerozyjnych są bardzo zróżnicowane. Ogólnie można je wykorzystać podczas sadzenia roślin w okolicach różnego rodzaju budynków użyteczności publicznej, ale także w ogrodach.

Znajdują one również zastosowanie w budownictwie drogowym podczas budowy nasypów i obiektów liniowych lub podczas budowy przyczółków mostowych.

Maty są również wykorzystywane w budownictwie wodnym do ochrony brzegów cieków wolno płynących i oczek wodnych lub podczas zakładania nowych parkow lub ogrodów. Są również przydatne przy rewitalizacji obszarów, w tym rekultywacji wysypisk śmieci oraz hałd po działalności górniczej lub w ramach zaprojektowanych krajobrazowych prac przeciwerozyjnych.

Naturalne produkty przeciwerozyjne i ich trwałość

Sztywne włókna kokosowe lub jutowe wykonane są z przędzy o grubości około 5 mm. Gęstość włókien określa masę powierzchniową (gramaturę) siatki lub maty przeciwerozyjnej.

Trwałość siatek i mat przeciwerozyjnych jest ograniczona i zależy od warunków, w których konkretny produkt jest instalowany. Mata kokosowa na skarpy ma średnią trwałość 36 miesięcy, mata jutowa 12-24 miesiące.

Stopniowy rozpad mat i siatek korzystnie wpływa również na rośliny

Już po pierwszej zimie po położeniu mata lub siatka zaczyna się rozkładać, uwalniając do gleby minerały, które ją wzbogacają i wspierają wzrost roślinności. Stopniowo mogą uwalniać do gleby nawet 4 tony substancji na 1 ha.

Na rośliny wpływa korzystnie również to, że włókna kokosowe zatrzymują wodę (nawet do 8-krotności swojej masy). Ponadto mają odpowiednie pH i mogą wchłaniać składniki odżywcze, które człowiek dostarcza roślinom, a następnie stopniowo je uwalniać.

Ogólnie rzecz biorąc, maty przeciwerozyjne wspierają rozwój zdrowego systemu korzeni roślin, który w przyszłości przejmie funkcję ochrony przeciwerozyjnej na skarpie.

Podsumowanie części 1: Kiedy stosować naturalne maty i siatki?

Maty i siatki przeciwerozyjne wykonane z biodegradowalnych materiałów są odpowiednie, jeśli:

• Poszukujesz ekologicznych produktów, których żywotność trwa kilka lat a po tym czasie roślinność przejmie funkcję ochrony przeciwerozyjnej.
• Rozwiązujesz problemy z utwardzaniem powierzchni – ochroną przed erozją – skarpy o maksymalnym nachyleniu do około 45 stopni. Dla bardziej stromych zboczy konieczne jest zazwyczaj inne rozwiązanie.
• Preferujesz naturalne i estetyczne rozwiązanie, które wygląda atrakcyjnie nawet wtedy, gdy posadzone rośliny dopiero się rozwijają i jeszcze nie pokryły skarpy w całości.

Odpowiedziałeś twierdząco na wszystkie powyższe pytania? Przejdź do drugiej części tekstu, gdzie przedstawimy już konkretne metody wzmocnienia zboczy.

Praktyczny przewodnik: jak wybrać odpowiednią matę lub siatkę na skarpę

Jeśli chodzi o standardowe prace terenowe, podczas których nie trzeba rozważać dodatkowych okoliczności – takich jak zbyt strome skarpy, problemy ze stabilnością wewnętrzną zbocza (rozwiązania przeciwerozyjne nie rozwiążą tego problemu), bezpośrednie sąsiedztwo dróg publicznych lub innych zabudowań itp. – decyzję o wyborze odpowiedniego rozwiązania można podjąć, odpowiadając na cztery podstawowe pytania:

• Jaki jest kąt nachylenia skarpy?
• Jaki rodzaj gleby dominuje na skarpie?
• Jakiego rodzaju roślinność planujesz na skarpie posadzić?
• Czy skarpa ma pozostać dostępna do dokończenia prac porządkowych?

Z naszego doświadczenia wynika, że osoby zainteresowane doborem odpowiedniego rozwiązania zazwyczaj decydują się na podstawie pierwszego pytania.

Dlatego wybraliśmy je jako podstawowy parametr do stworzenia poniższej tabeli, w której znajdziesz rozwiązania odpowiednie dla swojego zbocza.

Jak korzystać z tabeli: W pierwszej kolumnie wybierz kąt nachylenia skarpy. Nie trzeba znać dokładnej wartości w stopniach, ale istnieje różnica między skarpą o nachyleniu 30 a 55 stopni.

Znajdź zakres wartości, w których znajduje się kąt nachylenia twojego skarpy. W drugiej kolumnie znajdziesz numer rozwiązania. Następnie przejdź poniżej na stronę. Pod tabelą znajdziesz ponumerowane wszystkie rozwiązania.*

Kąt nachylenia zbocza Propozycja rozwiązania

• Do 30 stopni Rozwiązanie 1
• 30–50 stopni Rozwiązanie 2
• 50 i więcej stopni Rozwiązanie 3

* Ostateczna odpowiedzialność dotycząca wyboru wymienionych rozwiązań do zamierzonego zastosowania, sposób ich wykorzystania oraz wszelkie związane z tym ryzyko i odpowiedzialność ponosi użytkownik. Jeśli nie masz pewności, a potrzebujesz technicznie poprawnego rozwiązania dla konkretnej sytuacji, skontaktuj się z firmą specjalistyczną, która w określonych warunkach przygotuje ocenę, propozycję lub projekt.

Rozwiązanie nr 1: dla skarp o nachyleniu do 30 stopni

Ochronę przed erozją powierzchniową na skarpach o tym kącie nachylenia można rozwiązać zarówno przy użyciu siatek przeciwerozyjnych, jak i mat.

Na danym terenie można posadzić zarówno rośliny okrywowe (płożące), jak i trawę. Zależy to więc od Twoich preferencji:

• Jeśli przeważa gleba gliniasta lub piaszczysta (czyli gleba o przeważającej frakcji piaskowej) lepiej sprawdzą się maty (produkty całkowicie zakrywające powierzchnię) niż siatki o otwartej strukturze.
• Jeśli skarpa ma pozostać dostępna, lepiej posadzić na niej trawę niż rośliny okrywowe (ale rośliny mogą być posadzone pojedynczo na obsianym trawniku).
• Jeśli chcesz również chronić skarpę przed rozprzestrzenianiem się chwastów – ale nie chcesz używać na swoim ogrodzie agrowłóknin z plastiku – wybierz biowłókninę.

Konkretna propozycja rozwiązania nr 1

W pierwszym kroku na lekko utwardzonym zboczu posadź większą roślinność (krzewy, drzewka itp.). Mniejsze rośliny (rośliny okrywowe, trawę) można posadzić nawet po zainstalowaniu ochrony przeciwerozyjnej.

W drugim kroku wybierz jedno z tych rozwiązań:

1. połóż brązową agrowłókninę Agrotex N50, a na nią kokosową siatkę Geomanet K400,
2. połóż biodegradowalną biowłókninę Agrotex EKO+. Wytrzyma na skarpie do czasu, gdy posadzone rośliny okrywowe (płożące) się rozrosną,
3. połóż matę kokosową ściółkującą Geomat K-P (zawierającą plastikową siatkę, lepszą przy sadzeniu trawy); lub matę Geomat K-J (zawierającą tylko naturalne materiały, również lepszą przy sadzeniu trawy),
4. połóż matę kokosową ściółkującą Geomat K-L (zawierającą tylko naturalne materiały, lepszą przy sadzeniu roślin okrywowych).
5. użyj dowolnego produktu lub proponowanej kombinacji z rozwiązania nr 2 i 3 wymienionych poniżej.

Produkty na skarpie muszą być zawsze odpowiednio przymocowane, na przykład za pomocą długich szpilek metalowych Geopin Steel (więcej informacji o umocowaniu produktów przeciwerozyjnych znajdziesz na końcu artykułu).

Rozwiązanie nr 2: dla skarp o nachyleniu 30–50 stopni

Na skarpach o tym nachyleniu nie można już stosować dowolnego rodzaju siatki lub maty, jak w przypadku terenu o mniejszym nachyleniu.

• Mata przeciwerozyjna oraz podstawowe warianty siatek przeciwerozyjnych są zalecane na skarpach o maksymalnym nachyleniu 30–35 stopni. Jeśli skarpa jest bardziej stroma, produkty mogą już nie być wystarczające dla danego celu.
• Skarpy o nachyleniu powyżej 40 stopni zazwyczaj nie nadają się również do sadzenia trawy: na zbyt stromych skarpach nasiona traw nie otrzymują odpowiedniego nawodnienia i usychają. Silne opady deszczu mogą również zmyć nasiona, zanim zdążą się zakorzenić i wykiełkować w glebie.
• Na skarpach o nachyleniu powyżej 35 stopni trudniejsze jest także koszenie trawy. Dlatego tak ważne jest dokładne określenie stopnia nachylenia skarpy.

Konkretna propozycja rozwiązania nr 2

W pierwszym kroku na lekko utwardzonej skarpie posadź większe rośliny (krzewy, drzewka itp.). Mniejsze rośliny (rośliny okrywowe, trawę) można posadzić nawet po zainstalowaniu ochrony przeciwerozyjnej.

W drugim kroku – w zależności od preferencji i nachylenia terenu – wybierz jedno z następujących rozwiązań:

Dla skarp o nachyleniu 30–35 stopni:

1. połóż brązową agrowłókninę Agrotex N50, a na nią kokosową siatkę Geomanet K400,
2. połóż biodegradowalną biowłókninę Agrotex EKO+. Wytrzyma na zboczu do czasu, aż posadzone rośliny okrywowe (płożące) się rozrosną,
3. połóż matę kokosową ściółkującą Geomat K-P (zawierającą plastikową siatkę, lepszą przy sadzeniu trawy); lub matę Geomat K-J (zawierającą tylko naturalne materiały, również lepszą przy sadzeniu trawy),
4. połóż matę kokosową ściółkującą Geomat K-L (zawierającą tylko naturalne materiały, lepszą przy sadzeniu roślin okrywowych).
5. użyj dowolnego produktu lub proponowanej kombinacji z punktu poniżej.

Dla skarp o nachyleniu 35–45 stopni:

1. połóż brązową agrowłókninę Agrotex N50, a na nią kokosową siatkę Geomanet K700,
2. połóż rozkładalną biowłókninę Agrotex EKO+. Wytrzyma na skarpie do czasu, gdy posadzone rośliny okrywowe (płożące) się rozrosną,
3. połóż matę z nasionami trawy Greenetex Geotextilie EKO.*

* Ten model maty naturalnej zawiera w swojej strukturze nasiona trawy, które zapewniają skuteczne zazielenienie zbocza. Jeśli chcesz zazielenić zbocze, nie musisz martwić się dodatkowym zakupem nasion trawy.

Rozwiązanie nr 3: dla skarp o nachyleniu 50 i więcej stopni

Dla standardowych produktów przeciwerozyjnych skarpa o takim nachyleniu jest już zbyt stroma.

• W tym przypadku nieodpowiednie jest również sadzenie trawy: na zbyt stromych skarpach nasiona trawy nie mają wystarczającej ilości wody i usychają.

Silniejsze ulewy mogą również zmyć nasiona wcześniej, zanim zdążą się zakorzenić i wykiełkować w glebie.

• Jeśli więc chcesz posadzić roślinność na stromej skarpie, rozważ posadzenie roślin (płożących), które dość szybko rozrosną się nawet na większej powierzchni – zwykle w ciągu 2–3 lat.

Konkretna propozycja rozwiązania nr 3

W pierwszym kroku na lekko utwardzonym zboczu posadź większe rośliny (krzewy, drzewka itp.). Mniejsze rośliny (rośliny okrywowe, trawę) można posadzić nawet po zainstalowaniu ochrony przeciwerozyjnej.

W drugim kroku wybierz jedno z następujących rozwiązań:

1. połóż brązową agrowłókninę Agrotex N50, a na nią kokosową siatkę Geomanet K 900*
2. połóż matę z nasionami trawy Greenetex Geotextilie EKO.*
3. skonsultuj się z ekspertami, którzy zaproponują indywidualne rozwiązanie.

* Dla skarp o nachyleniu około 50 stopni można rozważyć instalację maty i siatki wymienionych w opcji 1. i 2. Dla bardziej stromych zboczy należy jednak skonsultować rozwiązanie indywidualnie.

Wybrałeś odpowiedni produkt przeciwdziałający erozji z proponowanych opcji? Pamiętaj, że każdą biowłókninę, matę czy siatkę trzeba na stromym zboczu odpowiednio zamocować, aby wytrzymała silniejsze ulewy.

Jak zamocować maty i siatki na skarpie?

Do mocowania mat i siatek na skarpach stosuje się szpilki metalowe Geopin Steel lub alternatywnie drewniane kołki Geopin Wood (dla zwolenników naturalnych materiałów). Ilośc elementów kotwiących zależy od nachylenia zbocza.

Nie jesteś pewien, ile elementów kotwiących będziesz potrzebować? Przeczytaj nasz poradnik, jak mocować maty na skarpach.

Prawidłowo dobrana mata przeciwdziałająca erozji zabezpieczy nagą skarpę przed erozją i jednocześnie pomo˛ze przy rozrastaniu się roślin.

Wybierz produkt przeciwdziałający erozji, który będzie odpowiadał Twoim preferencjom i potrzebom. Zapewnisz skarpom ochronę przed erozją wodną i wiatrową, a dzięki estetycznemu rozwiązaniu stworzysz ciekawy element w swoim ogrodzie.